Etapy - Spacer po Górnołużycka droga
Wędrówka i zdumienie w pięknym otoczeniu
Dowiedz się więcej o poszczególnych etapach Górnołużyckiego Szlaku Górskiego.
Centrum garncarstwa Górnych Łużyc, warsztat garncarski, pokazowa tkalnia ręczna i tkalnia lnu, domy przysłupowe
Witamy w Neukirch! Jest to początkowy punkt trasy. Wioskę opasają dwa pasma Pogórza Górnołużyckiego. Jest ona oddalona 15 km od Budziszyna (niem. Bautzen), miasta o 1000-letniej historii, dawnej stolicy Górnych Łużyc.
Zatrzymaj się na chwile w punkcie początkowym. Wioska zawdzięcza swą sławę sztuce garncarskiej, która gości tutaj od 1759 roku. Najstarsze trzy warsztaty garncarskie, działające po dziś dzień, pochodzą z XIX wieku. W trakcie pokazowych warsztatów można poznać tradycyjne techniki wyrobu garnków.
Na czym polega zdobienie gąbką? Proszę się dokładnie przyjrzeć, jak garncarze zdobią naczynia za pomocą gąbek. Ta metoda pochodzi z Bolesławca, kiedyś Bunzlau. Dzisiaj stosuje się ją tylko w Górnych Łużycach. W odbywającym się corocznie w październiku święcie garncarskim bierze udział około 80 warsztatów garncarskich z Niemiec i Europy oraz tłumy turystów. Może zatem warto tutaj wrócić?
Pozostałe atrakcje turystyczne
- Zakład ceramiczny Heinke założony w 1866 r
- Zakład ceramiczny Kannegießer założony w 1824 r
- Pracownia garncarska Louis Lehmann GmbH założona w 1834 r
- Manufaktura – Tkalnia lnu von Kleist z 1886 r., gdzie można na żywo obejrzeć proces produkcji
- 37 domów przysłupowych (w technologii tzw. muru pruskiego lub konstrukcji ryglowej)
- Kościół barokowy (1723 – 1753) z pierwszymi organami zbudowanymi przez firmę Eule z Budziszyna
- Fabryka ciastek Zwieback GmbH (z 1696 r.) ze sklepem firmowym
Szczyt Valtenberg (587 m n.p.m.) – źródło rzeki Wesenitz – Steinigtwolmsdorf – szlak graniczny - Dreiherrenstein (480 m n.p.m.) – Sohland
Już z Neukirch widać szczyt Valtenberg (587 p.m.). W pierwszym dniu wycieczki zaplanowaliśmy zdobycie tej najwyższej góry Pogórza Łużyckiego. Nad wierzchołkiem góruje wysoka wieża widokowa z urządzeniami pomiarowymi. W tym miejscu w 1865 roku stanął król Saksonii Jan Wettyn. Szukano tutaj kwarcu. Przypomina o tym zachowana sztolnia Valentin-Erbstollen (1752 – 1762).
Następnie schodzimy szlakiem do wioski Steinigtwolmsdorf, mijamy kopalnie granitu położone nieopodal restauracji Waldhaus, dochodzimy do drogi B98. Następnie szlak prowadzi nas wokół wioski Steinigtwolmsdorf, skąd pójdziemy na "Dreiherrenstein", czyli kamień trzech dziedziców. Kiedyś stykały się tutaj posiadłości trzech możnowładców.
Następnie dochodzimy do granicy z Czechami na tzw. „Szlaku Mrówki Rudnicy” i dalej do drogi Schluckenauer Straße i wzdłuż niej docieramy do Sohland.
Pozostałe atrakcje turystyczne
- Źródło rzeki Wesenitz przy ujściu szkolni Valentin-Erbstollen
- 200 domów przysłupowych w Sohland, w tym muzeum regionalne „Altes Weberhaus”, w którym mieści się stara chata tkacza z ok. 1750 r
- Obserwatorium astronomiczne „Bruno H. Bürgel“ w Sohland
- Amfiteatr leśny, w którym latem są wystawiane sztuki w gwarze górnołużyckiej
- Krótki wypad do Taubenheim, wioski zegarów słonecznych z 17 eksponatami
Himmelsbrücke (Most do nieba) w Sohland – sztuczne jezioro – Kälbersteine z widokiem na Czechy – Beiersdorf, Bieleboh (499 m n.p.m.) – Schönbach
Wędrówkę rozpoczynamy nad Szprewą. Trasa prowadzi obok Himmelsbrücke (Mostu do nieba) z 1796 r. A może ktoś z wędrowców odważy się wejść na ten most? Legenda mówi, że most się zawali, gdy przejdzie po nim kłamca. Bez względu na to, czy wędrowiec będzie miał odwagę czy nie, to i tak po przejściu pod wiaduktem dotrze do następnego punktu na trasie, którym jest sztuczne jezioro Sohlander Stausee – zbiornik wodny o powierzchni 6 hektarów - idealny dla wędkarzy i kajakarzy.
Stąd trasa prowadzi pod górkę do Ellersdorf. Wzniesienie nosi nazwę Kälbersteine (grnłż. Chołmy). Na szczycie znajduje się granitowa skała. Podczas wojny trzydziestoletniej chłopi ukrywali tu swoje bydło. Można się w tym miejscu nacieszyć widokiem na czeską stronę. Leśnymi dróżkami można stąd dojść do wiosek Picka i Eichen, przysiółków gminy Oppach.
Teraz wystawiamy na próbę naszą kondycję i wspinamy się na Bielboh (grnłż. Bĕłobóh), górę o wysokości 499 m n.p.m. Gdy wejdziemy już na szczyt, musimy wdrapać się jeszcze na 18-metrową wieżę widokową. Trud się opłaci. Znawcy materii mówią, że stąd rozpościera się najpiękniejsza panorama na Górne Łużyce. Droga z Bielboh prowadzi w kierunku kościoła w Beiersdorf. Wzdłuż nieczynnego odcinka kolei dochodzimy do Schönbach. Możemy tutaj podziwiać domy przysłupowe, jeden z nich w dolnej części wioski jest nawet pokryty strzechą. Ponadto warto zobaczyć kościół z dzwonem z brązu, który wydaje piękny dźwięk oraz nieczynny kamieniołom w Neudorf.
Pozostałe atrakcje turystyczne
- Ścieżka do źródła wód mineralnych w Oppach
- Krótki wypad do Cunewalde, gdzie znajduje się największy w Niemczech ewangelicki kościół na wsi
- Krótki wypad do Schirgiswalde - tutaj możemy zwiedzić muzeum regionalne „Carl Svoboda“, domy podcieniowe i kościół barokowy z dwiema wieżami neogotyckimi
- Krótki wypad do Crostau – w kościele na wzgórzu możemy podziwiać organy Silbermanna, nigdzie dalej na wschód nie zachował się taki oryginalny instrument
Schönbach – skały Schmiedesteine – muzeum jeździectwa - Neusalza-Spremberg – Kuhberg – Raumbusch –źródła Szprewy – Kottmar (583 m n.p.m.) – Eibau
Wędrowiec zdążył się już wprawić w rytm marszu i stał się „starym wyjadaczem“. Naszym kolejnym celem jest Neusalza-Spremberg. Aby tam dotrzeć, trzeba przeciąć potoczek Flößchen (zwany też Flössel), przejść przez ogromny las i minąć górę Halmeberg (zwaną też Hahneberg, 410 m n.p.m.)
Już w roku 1920 Neusalza i Spremberg połączyły się tworząc miasto o dwuczłonowej nazwie. Dalej droga wiedzie wzdłuż Lammweg do skał Schmiedesteine, które stanowią punkt widokowy i są licznie oblegane przez amatorów wspinaczek. Następnie dochodzimy do perły miasteczka, czyli muzeum jeździectwa mieszczącego się w jednym z najstarszych domów przysłupowych Górnych Łużyc z 1660 r.
Dalej podążamy ścieżką wśród dębów przez łąki, a następnie wchodzimy na Kuhberg (396 m n.p.m.). Pomnik przyrody w postaci starego stawu porośniętego trzciną, który upodobały sobie różne gatunki ptaków, jest malowniczym miejscem, w którym można odpocząć. Dalej trasa wiedzie przez las Raumbusch, a następnie wzdłuż szerokiej drogi leśnej Lebelstraße. Stamtąd nasz szlak odbija w kierunku starej drogi do Löbau, przez pewien czas równolegle do Lebeltstraße i następnie prowadzi nas do małego stawu, zasilanego przez Szprewę, której źródła znajdują się nieopodal. Dalej podążamy naturalną ścieżką do kamiennej ławki, a następnie do źródeł Szprewy. Nasza trasa przecina się w jednym punkcie ze starym szlakiem wiodącym przez Pogórze Górnołużyckie. W zasięgu wzroku pojawia się Kottmar (583 m n.p.m.). W tym miejscu wchodzimy na wygasły wulkan.
Szczyt położony jest pomiędzy dwiema strefami przyrodniczymi. Przy zachodnim zboczu znajdują się 3 źródła Szprewy. Rzekę, której długość wynosi 400 kilometrów, zasilają jeszcze dwa inne źródła położone nieopodal.
Ze szczytu schodzimy ścieżką Löbauer Weg, która dostarcza wędrowcom wspaniałych widoków na okolicę przy granicy z lasem. Ścieżką dojdziemy bezpośrednio do Eibau.
Perłą gminy jest barokowy kompleks architektoniczny Faktorenhof. Dobra rada: pod koniec tego etapu należy skosztować ciemnego piwa z Eibau (Eibauer Schwarzbier)
Pozostałe atrakcje turystyczne
- Kościół w przysiółku Spremberg z portalami z XIV i XVI w
- Kościół czeskich banitów (Braci Morawskich) z 1679 r. w przysiółku Neusalza
- Park Kerbsohlental nad Szprewą
- Stare kamienie graniczne z 1834 r. przy Starym Stawie
- Muzeum Regionalne Humboldta w Eibau
- Święto piwa z pochodem w tradycyjnych strojach (ostatnia niedziela czerwca)
- Krótki wypad do Obercunnersdorf - wsi, w której znajduje się 250 domów przysłupowych
- Krótki wypad do Herrnhut: pokaz rękodzielnictwa firmy Herrnhuter Sterne GmbH produkującej gwiazdy betlejemskie oraz muzeum etnograficzne poświęcone Braciom Morawskim
Eibau – Oderwitz – Bleichteiche, Großer Stein (471 m n.p.m.) Spitzkunnersdorf – Weißer Stein – Großschönau – Lausurtal – Herrenwalde – Weberberg (670 m n.p.m.) – Lauscheborn – Waltersdorf
Z podnóża góry Beckenberg (409 m n.p.m.) szlak wiedzie do wioski Oderwitz, znanej z 3 wiatraków z XVIII i XIX w. oraz stacji meteorologicznej. Trasa prowadzi przez wiadukt kolejowy, następnie wzdłuż stawów do wioski Leutersdorf, rozsławionej ongiś przez herszta zbójeckiego Karaska, który tu mieszkał.
Przechodzimy koło punktu widokowego przy Emma-Bank i podążamy dalej ścieżką przez łąkę i przez szczyt Großer Stein (471 m n.p.m.). Warto przyjrzeć się bliżej mniejszej skale na wierzchołku. Nosi on nazwę Goethestein (Kamień Goethego). Czy rozpoznasz w niej oblicze poety? Nieco dalej znajduje się kolejna skała z patronem. Wysoka na 6 metrów skała jest nazywana jaskinią Karaska.
Ścieżki polne prowadzą przez Hofebusch na szczyt (371 m n.p.m.). Stąd rozpościera się widok na wioskę tkacką Großschönau (nazwa pochodzi od wielkiej, pięknej łąki) w dolinie Mandautal. Tutaj w 1856 roku zamontowano pierwsze krosno tkanin frotte w Niemczech. W okolicy Neuschönau można przejść przez dolinę Lausurtal i dojść do Alte Landstraße i Pilzdörfl Herrenwalde.
A teraz wypręż pierś i weź głęboki oddech! Właśnie tu zaczyna się podejście do Gór Żytawskich. Jest to setny rezerwat przyrody w Niemczech. Z Weberberg /Góry Tkaczy/ (670 m n.p.m.) szlak prowadzi zboczem wzdłuż granicy z Czechami do Lauscheborn. Stąd osły dźwigały kiedyś wodę na szczyt Lausche (793 m n.p.m.).
Jest to najwyższe wzniesienie Górnych Łużyc, z którego rozpościera się panoramiczny widok we wszystkich kierunkach. Wracamy do starego posterunku celnego. Jest to punkt, który wytycza granicę z Czechami, przez którą dziś można przejść bez przeszkód. Jeszcze tylko krótki odcinek w dół i znajdziemy się w kurorcie Waltersdorf.
Pozostałe atrakcje turystyczne
- 450 domów przysłupowych w Oderwitz
- Niemieckie muzeum tkanin frotte i adamaszku w Großschönau z tkalnią pokazową
- Szlak tekstylny Großschönau
- Muzeum techniki i motoryzacji z wystawą motocykli w Großschönau
- Zabudowa Großschönau z 650 domami przysłupowymi
- Ścieżka dydaktyczna szlakiem górnołużyckich domów przysłupowych (barokowy wdzięk portali z piaskowca z XVIII w.) w Waltersdorf
- Lausche-Moor po stronie czeskiej
- Muzeum etnograficzne i wiatraków w Waltersdorf
- Oranżeria ze strefą wypoczynku dla turystów oraz ogrodem
Waltersdorf – Jonsdorf Nonnenfelsen (537 m n. p.m.) – Waldbühne Jonsdorf – Oybin-Hain – Wzgórze widokowe Hochwald (749 m n.p.m.) – Kammloch Oybin/Lückendorf
Naszą nową wędrówkę rozpoczynamy przy strażnicy Alte Wache, którą już poznałeś. Stąd droga Hohlsteinweg prowadzi do Skał Mniszka (Nonnenfelsen).Tutejsi mieszkańcy zauważyli, że strome skały wyglądają jak dwie stojące blisko siebie zakonnice w welonach i habitach. Na wzór alpejskich ferrat, szlak wiodący przez masyw skalny pokonuje różnicę poziomów wysokości wynoszącą 95 m i stanowi wyzwanie dla doświadczonych miłośników wspinaczki.
Dotarliśmy do Jonsdorf. Miejscowość ta jako druga w Saksonii otrzymała w 1991 r. państwowy certyfikat uzdrowiska, w którym można leczyć choroby układu oddechowego (niem. Luftkurort). Poniżej wzniesienia Johannisstein przekraczamy średniowieczny szlak handlowy. Droga Alte Leipaer Straße łączyła w tamtych czasach Środkowe Czechy z Żytawą (Zittau).
Za miasteczkiem Hain wspinamy się na następny szczyt, Hochwald (749 m n.p.m.). Poruszamy się w górę częściowo po starym torze saneczkowym z 1909 r. Nawet król Saksonii Fryderyk August III jeździł tu kiedyś na sankach. Za czasów NRD uchodził on za najdłuższy i najszybszy naturalny tor saneczkowy.
Drogą Ulmensteinweg docieramy na szczyt góry. Na południe stąd widać schronisko Hochwaldbaude z 1938 r., na północ zaś okrągłą wieżę widokową z 1892 r. W ludowej gwarze okolicznych mieszkańców całą górę nazywa się „wieżą widokową Gór Żytawskich”. Schodzimy dalej w dół do górskiej przełęczy Kammloch, następnie przez Floßbergweg i Alte Hainstraße docieramy do położonego wśród gór i lasów kurortu Oybin.
Nie dalej jak kilometr od centrum miejscowości stoją dwa ogromne „grzyby”. Kamienie w kształcie grzybów Kelchstein i Kleinsteinwächter są zjawiskiem na skalę światową.
W pobliżu znajduje się również największa atrakcja miejscowości – zamek i klasztor Góra Oybin (z XIV w.). Oczarowani tym miejscem byli już sławni malarze niemieckiego romantyzmu./p>
Pozostałe atrakcje turystyczne
- Motylarnia w Jonsdorf
- Przyrodniczy szlak turystyczny Mühlsteinbrüche w Jonsdorf ze skałami z piaskowca „Drei Tische“ (Trzy stoły) i „Kleine Orgel“ (Małe organy)
- Amfiteatr Waldbühne Jonsdorf – w sezonie letnim tutaj wystawia swoje sztuki Teatr Gerharta Hauptmanna w Żytawie
- Kościół górski („Hochzeitskirche“) przy górze Oybin urządzony w stylu barokowo-rokokowym
Kammloch – Scharfenstein (569 m n.p.m.) – Teufelsmühle – Eichgraben – Hartau – Trójstyk nad Nysą – Żytawa (Zittau), miasto na trój styku polsko-czesko-niemieckim.
To ostatni dzień na Górnołużyckim Szlaku Górskim. Wędrujemy w stronę przełęczy Kammloch, stąd tym razem do kurortu Lückendorf, w którym leczy się choroby układu oddechowego. To jedyna niemiecka miejscowość po południowej stronie Gór Żytawskich. Idąc kawałek wiejską drogą i dalej wąskim szlakiem w lewo, droga zaprowadzi nas do Scharfenstein (570 m n.p.m.).
Z platformy widokowej możemy jeszcze raz spojrzeć na Oybin. Biały dym unosi się w górę: Żytawska kolej wąskotorowa wije się doliną. Po tej12-kilometrowej trasie jeździ już od 1890 r. z Żytawy (Zittau) do kurortów Oybin i Jonsdorf.
Opuszczamy Scharfenstein i dalej poruszamy się kolejką wąskotorową. Wędrówka wiedzie jeszcze kawałek równolegle do torów w kierunku Żytawy (Zittau), by w końcu zanurzyć się w owianym legendami Diabelskim młynie (Teufelsmühle) z krzyżem kamiennym z 1670 r. Biersteig i Wasserhäusel to dalsze ważne punkty na drodze do Eichgraben i Hartau. Obie osady stanowią przedmieścia Żytawy (Zittau). W tym miejscu kończy się już certyfikowana część Górnołużyckiego Szlaku Górskiego.
Jego szczególne położenie u styku trzech państw uświadamiają nam trzy graniczne kamienie oraz trzy flagi przy grobli. To właśnie dokładnie tutaj stykają się Niemcy, Polska i Czechy. Idąc wzdłuż Nysy Łużyckiej docieramy do ostatniego celu – Żytawy (Zittau), miasta wielkich zasłon wielkopostnych.
Pozostałe atrakcje turystyczne
- Barokowy Kościół Górski w wiosce Lückendorf, wzniesiony z kamiennych ruin zamku Karlsfried
- Prawdopodobnie 1500-letnie cisy przy ulicy Gabler Straße w wiosce Lückendorf
- Festyn „Historik Mobil“: górski wyścig w Lückendorf, festyn Oldtimertage i Święto torów kolei wąskotorowej (Schmalspurfest)
- Spacer wśród skałek w okolicach Oybina z trasą wspinaczkową i punktem widokowym
- Krótki wypad do Töpfer (582 m n.p.m.) z Töpferbaude z roku 1903 oraz tzw. Europakreuz (krzyżem europejskim) z roku 2003
Gratulacje! Za Tobą ponad 100 km wędrówki Górnołużyckim Szlakiem Górskim. Z łona przyrody przeniesiesz się teraz do miasta kultury. Niech ponad 750-letnia Żytawa (Zittau) stanie się punktem kulminacyjnym Waszej podróży. Niektórzy koneserzy uznają ją za jedno z najpiękniejszych miast w Niemczech.
To miasto słynące kiedyś z wyrobu tekstyliów i handlu uchodziło ongiś za bogate. I pozostało bogatym, co widać po pięknych domach i niezwykłych dziełach sztuki. Znajdziesz w mieście miejsca, w których można odpocząć i poczuć czeską i włoską atmosferę. Stare miasto otacza pas zieleni, promenada pełna drzew, krzewów i kwiatów. W historycznym centrum miasta na żytawskim szlaku kultury możesz znaleźć 54 atrakcje z różnych epok.
Żytawskie zasłony wielkopostne w Kościele św. Krzyża pochodzą z okresu późnego średniowiecza i są jedynymi tego rodzaju w Niemczech. Kościół Heffterbau oczarowuje swym renesansowym zwieńczeniem, zaś ratusz przypomina pałac florencki. Kościół Św. Jana kryty gontem i wiele innych atrakcji miasta. Zasmakuj starej Żytawy (Zittau). Zajrzyj do starej gospody.
Po długiej wędrówce z wieloma wspaniałymi wrażeniami wracaj szczęśliwie do domu. Wierzymy, że kiedyś spotkamy się ponownie!
Pozostałe atrakcje turystyczne
- Trzypiętrowy, historyczny dom solny (Salzhaus) z 1511 r., pieczołowicie odrestaurowany
- Baszta rzeźników (Fleischerbastei) z 1633 r. - część dawnych murów miejskich
- Muzeum historii kultury
- Klasztor Franciszkanów
- Grobowiec burmistrza Mikołaja z Dornspach z roku 1584
- Żytawski zegar kwiatowy (Zittauer Blumenuhr) z 1907 r. z dzwonkami z porcelany miśnieńskiej
- Teatr Gerharta Hauptmanna z 400 miejscami na widowni